Ingrijpende energetische renovatie van een burgerwoning in Berchem uit 1905.

De woning onderging een complete transformatie met respect voor de aanwezige structuur en indeling. Waar mogelijk werden de authentieke elementen behouden, hersteld of gerecupereerd. Andere belangrijke aandachtspunten waren een geoptimaliseerd ruimtegebruik en technieken als ondersteuning voor een kwalitatief wooncomfort.

Na een grondige evaluatie van de bestaande situatie en de zoektocht naar het ideale ontwerp werden de renovatiewerken in april 2022 aangevat. Sinds eind september 2023 is de woning bewoond. De woning bestaat na de renovatie uit het oude hoofdvolume en een nieuwe achterbouw.

De typische indeling van het hoofdvolume met één kamer vooraan en één kamer achteraan naast de traphal werd op alle verdiepingen behouden. Op de eerste verdieping werd één slaapkamer omgevormd tot ruime gezinsbadkamer. Het bestaande half mansardedak/half hellend dak was in slechte staat en werd vervangen door een symmetrisch mansardedak zodat de kamer aan de achterzijde op de tweede verdieping ook een volwaardige slaapkamer werd (i.p.v. onder hellend dak). Het nieuwe dak werd geïsoleerd met minerale wol en afgewerkt met leien. Het bestaande schrijnwerk was in slechte staat. De profielen konden niet gerecupereerd worden. Het volledige schrijnwerk werd daarom vernieuwd door houten schrijnwerk met de authentieke look.

Alle bestaande vloeren werden behouden. In de inkomhal bleven de cementtegels on onaangeroerd. In de leefruimtes en kamers werd de linoleum e.d. verwijderd en de onderliggende plankenvloer opgeschuurd en vernist. Alle valse plafonds die jaren geleden aangebracht werden, werden verwijderd waardoor de authentieke plafonds en moulures en de plafondhoogte van 3m50 opnieuw zichtbaar werden. De plafonds en moulures werden vakkundig gerestaureerd. De binnendeuren werden ontdaan van vlakke fineerplaten en opnieuw ingeregeld. Ook de deurlijsten werden behouden.

De bestaande achterbouw werd in meerdere fases opgetrokken maar was in slechte staat. Er werd daarom gekozen om het geheel te vervangen door een kwalitatieve nieuwe achterbouw waarin een leefkeuken en een bureauruimte voor het architectenkantoor ondergebracht werden.

Bakstenen uit de afbraak werden gerecupereerd om te gebruiken voor kleine herstellingen. De nieuwe achtergevel werd geïsoleerd met minerale wol en afgewerkt met gevelsteen. Ook werden er twee houten schuiframen bovenop elkaar voorzien om maximale lichttoetreding in de leefkeuken en het kantoor te garanderen. Het plat dak en de mezzanine werden uitgevoerd met een in het zicht blijvende stalen constructie en houten roostering zodat er geen extra afwerkingsmateriaal nodig is.

Voor de vloer van de leefkeuken werd gekozen voor gepolierde chape als vloerafwerking waardoor ook hier geen extra afwerkingsmateriaal nodig is. Dit vergde enkel een andere uitvoeringsmethode van een materiaal dat sowieso geplaatst zou worden. Een hoge bestaande bakstenen muur werd gefixeerd en geschilderd, niet bepleisterd. De cementtegels uit de oude keuken werden voorzichtig verwijderd om te recupereren voor vloer van het gastentoilet.

Voor het sanitair warm water, vloerverwarming in de nieuwe achterbouw en wandverwarming in de badkamer werd een lucht-waterwarmtepomp geplaatst. De verwarming van de slaapkamers en het kantoor gebeurt met een lucht-luchtwarmtepomp.

Regenwater wordt opgevangen in twee regenputten van in totaal 4.000l en hergebruikt voor een buitenkraan, wasmachine, toiletspoeling en een kraantje in de kelder voor bewatering van de kamerplanten. Gezien de beperkte dakoppervlakte van het hellend dak werd gekozen om geen groendak te installeren op de nieuwe achterbouw maar dit regenwater eveneens op te slaan voor hergebruik. Indien op termijn betere filters ontwikkeld worden kan de huidige filter vernieuwd/aangepast worden zodat een groendak geïnstalleerd kan worden en het overtollige regenwater alsnog gerecupereerd kan worden.

In de volledige woning werd een D-systeem voor ventilatie voorzien. Dit door o.a. gebruik te maken van de aanwezige schouwen om met de kanalen te verlopen.

Tot slot werd een screen geplaatst op de schuiframen in de achtergevel en zonwerende beglazing op het slaapkamerraam in de achtergevel (zuidkant) om oververhitting tegen te gaan.

De woning is nog maar pas bewoond en wordt de komende periode nog verder afgewerkt. Op termijn zal ook de tuin aangelegd worden met veel groen (struiken, pluktuin, fruitplanten en bloemen) en minimale verharding om waterinfiltratie mogelijk te maken, stadsopwarming tegen te gaan en de biodiversiteit van het binnengebied te vergroten.